نگاهی بر تاریخ ادبیات فرانسه

ادبیات فرانسه در حقیقت مجموعه ای از آثار نگاشته شده توسط نویسندگان با ملیت فرانسوی و یا فرانسه زبان است. ادبیات نویسنده های کشور های دیگر که به زبان فرانسه نوشته شده است مانند کشور های بلژیک، سویس، کانادا، سنگال، الجزایر و مراکش نیز به ادبیات فرانکوفون مشهور است.

تاریخچه پیدایش ادبیات فرانسه به قرون وسطی باز می گردد و تا امروز ادامه یافته است. در ابتدای قرن 17«انوره اورفه»، با کتاب خود «آستره» به شهرت جهانی رسید. «آستره» در برگیرنده حوادث و جریان های زندگی روزمره بود و بخش هایی از آن نیز به شرح حال نویسنده اختصاص داشت. این کتاب یکی از بارز ترین آثار این قرن به حساب می آید که بر روی تئاتر و به ویژه تئاتر «مولیر»، اپرا و ذهنیت قرن تاثیر به سزایی گذاشته است .

ادبیات فرانسه در قرن 17 شاهد پیدایش دو جریان بزرگ ادبی یعنی «کلاسیسیم» و «باروک» بود. این دو جریان در عین حال کامل کننده و در رقابت با یکدیگر بودند؛ از آن جهت که کلاسیسیم بعد از باروک به وجود آمد و بسیاری از قوانین و ارزش های این مکتب را زیر سوال برد و همچنین نویسندگان بزرگی از جمله «پیر کرنی» از هر دو جریان ادبی تاثیر پذیرفته و تاثیر هر یک از این جریان ها در آثارشان آشکار است.

نویسندگان معروف این قرن عبارتند از: «کرنی»، «راسین»، «مولیر»، «پاسکال»، «لافونتن»، «مادام دو لافایت» و …

از منظر ادبیات قرن 17 با پایان یافتن سلطنت «لویی چهاردهم» و قرن 18 نیز با انقلاب کبیر فرانسه به اتمام رسید. قرن 18 در فرانسه به «عصر روشنگری» معروف است. در این قرن فرانسه شاهد رشد فلاسفه بزرگ و تاثیر آنها بر روی جامعه و به ویژه ادبیات بوده است. در این قرن خرد گرایی «دکارت» بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و می توان گفت که فلاسفه بعد از «دکارت» به نوعی شاگردان و ادامه دهنده ی راه وی بوده اند. در قرن 18 اولین دایره المعارف فرانسوی که در برگیرنده ی تمامی علوم روز بود توسط «دیدرو» به رشته ی تحریر درآمد. نویسندگان شاخص این قرن عبارتند از «ولتر»، «دیدرو»، «مونتسکیو»، «ژان ژک روسو».

ادبیات قرن 19فرانسه را می توان به نوعی بارزترین دوره ی ادبیات این کشور به واسطه تعدد آثار منتشر شده و جریان ها و مکتب های ادبی به وجود آمده در آن بر شمرد. در اوایل قرن شاهد پیدایش مکتب«رمانتیسم» و نویسندگانی از جمله «شاتو بریان» و «ویکتور هوگو» هستیم. پس از آن مکتب «رئالیسم» با نویسندگان بزرگی چون «استاندال»، «بالزاک»، «گوستاو فلوبر» به عرصه ظهور رسید. در مقابل مکتب «رئالیسم»، مکتب ناتورالیسم با نویسندگانی چون « امیل زولا » قد علم برداشت. در پایان قرن نیز شاهد به اوج رسیدن مکتب سمبولیسم: با نویسندگانی از جمله: «بودلر»، «مالارمه»، «ورلن» هستیم؛ مکتبی که به معنای پنهان کلمات اهمیت زیادی می نهاد.

شایان ذکر است که مکتب های ادبی که پس از یکدیگر به وجود می آمدند و اصول و ارزش های مکتب قبل را زیر سوال می بردند باعث از بین رفتن مکتب قبلی نشده و آن مکتب همچنان به حیات خود ادامه می داد.

ادبیات فرانسه در قرن 20 از بحران های تاریخی، سیاسی، اخلاقی و هنری گوناگون تاثیر پذیرفته است. یکی از مکتب های ادبی مهم این قرن «سورئالیسم» است که در حقیقت نوعی دگرگونی در حوزه ی شعر به شمار می آید. از نویسندگان این مکتب می توان «پل الوار» و «آندره بروتون» را نام برد. مکتب دیگر ادبی این قرن «اگزیستانسیالیسم» است که از پیشروان آن می توان به«ژان پل سارتر» اشاره کرد. از دیگر نویسندگان معروف این قرن می توان«لویی فردینان سلین» را بر شمرد که در شیوه روایت داستان نوعی دگرگونی پدید آورد و زبان نوشتار را به زبان کوچه و بازار نزدیک کرد. همچنین شاهد پیدایش «رمان نو» با « الن رب گریه» هستیم. این سبک در ابتدا بسیار مورد توجه قرار نگرفت، اما بعد ها نویسندگان بسیاری از جمله «ژان اشنوز» و «دوراس» از آن تاثیر پذیرفتند. پس از آن شاهد پیدایش »تئاتر پوچ گرایانه« با سردمدارانی از جمله « بکت» و «یونسکو» هستیم. می توان گفت که پس از «رمان نو» مکتب ادبی به معنای خاص کلمه شکل نگرفت و بیشتر سبک ها و جریان های به وجود آمده بیشتر به عنوان یک مجموعه ایده قلمداد می شدند.